اعسار یعنی اینکه شخص توانایی پرداخت هزینه دادرسی یا پرداخت بدهی خود را به طلبکار نداشته باشد، و یا اینکه توانایی پرداخت را دارد اما به اموال و دارایی های خود دسترسی ندارد  تا بتواند از طریق آنها بدهی خود را پرداخت کند.

شرایط اعسار:

شخص برای اینکه بتوانند ادعای اعسار خود را ثابت کند باید دارای شرایطی باشد از جمله:

1- مال یا دارایی کافی برای پرداخت بدهی خود را نداشته باشد.

2- تاجر نباشد.

3- مشغول کاری نبوده و درآمد ثابت نداشته باشد.

4- اگرشخص دارای اموال و دارایی باشد باید به اموال خود دسترسی نداشته باشد.

شخص می تواند در صورتی که شرایط بالا را داشته باشد با مدارک زیر به دادگاه دادخواست اعسار بدهد:

 1-لیست کاملی ازتمامی اموال منقول مانند خودرو، تلفن همراه، طلا  را ارایه دهد

2-لیست کاملی از تمامی اموال غیر منقول مانند زمین، ملک، آپارتمان و خود را ارایه دهد.

3-لیست کاملی از مدارک شغلی و درآمدی خود مانند فیش حقوقی، بیمه بیکاری، گواهی اشتغال به کارو تمامی صورتحساب های بانکی را ارایه دهد.

 4-شهادت کتبی دونفر شهود که اعسار شخص را تایید کنند را اضافه نماید.

شرایط پذیرش شهادت شهود در دعوای اعسار:

شرایط استشهادیه  از پرداخت بدهی (محکوم به):

1-شغل شخص

2-نحوه درآمد و گذراندن زندگی شخص معسر

3- مدت زمانی اشنایی شهود با شخص معسر

به صورتی که بتواند نسبت به وضعیت زندگی مدعی اعسار اطلاع کافی داشته باشد، و شهادت دهد که او به جز مستثنیات دین هیچ مالی ندارد تا بتواند ازطریق آن بدهی خود را پرداخت کند.  

انواع اعسار یا توجه به موضوع و زمان بندی آن:

الف) اعسار از هزینه دادرسی:

 شخص معسرکسی است که به دلیل نداشتن اموال یا عدم دسترسی به اموال خود موقتا نمی تواند دیون (بدهی) خود را پرداخت کند.که با تقدیم دادخواست مستقل اعسارو با موافقت دادگاه، اگر اموالی به غیر از مستثنیات دین نداشته باشد، می تواند از تمام هزینه های دادرسی یا بخشی از آن نپردازد.

 هزینه دادرسی شامل:

هزینه‌های ثبت دادخواست،

هزینه‌های کارشناسی،

هزینه‌های تمبر،

هزینه‌های حق الوکاله و غیره است.

 دادگاه صالح به رسیدگی دعوای اعسار از هزینه دادرسی، دادگاهی است که دعوای اصلی در آن مطرح است.

ب) اعسار از پرداخت هزینه های محکوم به:

زمانی که شخص محکوم به پرداخت بدهی شود اما نتواند آن را پرداخت کند، می تواند دادخواست اعسار از پرداخت بدهی (محکوم به) به دادگاه بدهد. در این صورت شخص معسر باید ظرف سی روز دادخواست اعساراز پرداخت بدهی(محکوم به) را ثبت کند. در این صورت شخص می تواند تا تعیین تکلیف نهایی نسبت به قبول یا رد اعسار خود از پرداخت کامل بدهی جلوگیری کند. ،و اگر شخص از نظردادگاه معسر شناخته شود به حکم دادگاه پرداخت بدهی قسط بندی می شود

.همچنین خواهان می تواند به موضوع اعسار اعتراض کند که در این صورت اگر مشخص شود مدعی اعسار در واقع معسر نیست،دادگاه می تواند علاوه بر رد قبول اعسارقبلی ایشان،شخص را به حبس تعزیری درجه هفت محکوم کند.

دادگاه صالح برای رسیدگی به دعوای اعسار از پرداخت هزینه دادرسی، دادگاهی است که به دعوای اصلی رسیدگی می کند.

پ)اعسار موقتی: یعنی شخص در حال حاضربه دلیل موارد خاصی مانند تصادف کردن یا ازدست دادن شغل و… معسر است که در این صورت از پرداخت هزینه معاف می شود اما هر زمان که تمکن مالی پیدا کند، باید هزینه دادرسی را بپردازد.

ت) اعسار دائمی:اگر وضعیت بدهکار در آینده هم بهبود پیدا نکند اعسار او دایمی است

شرط داوری در قرارداد :

اگر در دعوایی شرط داوری وجود داشته باشد و شخص اعسار بزند قرار رد دعوی صادر می شود زیرا اگر در دعوا شرط داوری تعیین شده باشد طرح هرگونه دعوای ناشی از قرارداد در مورد اعسار و دعوی مطالبه وجه، دلیل قانونی ندارد بنابر همین موضوع قرار رد دعوا صادر می شود.

درخواست اعسار از پرداخت مهریه:

 قبل از مشخص شدن اموال و دارایی شوهر (زوج)  برای دریافت مهریه، درخواست اعسار از پرداخت مهریه از جانب ایشان پذیرفته نمی شود،چرا که ممکن است دارای اموالی باشد که مانع قبول اعسار شوهر(زوج) شود.

اما اگر شوهر(زوج) دارای اموال و دارایی نباشد و توانایی لازم را برای پرداخت مهریه نداشته باشد می تواند درخواست تقسیط مهریه کند،که این مورد دادگاه خانواده تصمیم گیری می کند.تلفنی

اعسار از پرداخت دیه:

در قانون برای پرداخت دیه مهلت هایی مشخص شده است،اما این موضوع مانع این نمی شود که دادگاه درخواست اعسار را از سمت شخص نپذیرد. .و همچنین اعسار از طرف بدهکار(محکوم)  مانع توقیف اموالی که معرفی می شود نیست وطلبکار (محکوم له) می تواند اموال قابل توقیفی را برای دریافت دیه به دادگاه معرفی کند.

فرم های زیر را دانلود نمایید

فرم استشهادیه اعسار لیست اموال معسر